Irak’ın kuzeyindeki Kerkük kentinde ordunun kontrolündeki bir binanın Kürdistan Demokrat Partisi’ne (KDP) devredilmesi karşısında 2017 yılından bu yana başlayan protestolarda 4 Kürt gösterici öldü, 3’ü polis 15 kişi yaralandı. yaralı. İkisi Kürdistan Yurtsever Birlik Partisi’ne (KYB) üye olan göstericilerin güvenlik güçlerinin açtığı ateş sonucu hayatını kaybettiği açıklandı.
Kerkük Valisi Rakan Said el-Juburi, Müşterek Harekat Komutanlığı güçlerinin kullandığı binanın KDP’ye devredilmesi kararının ertelendiğini ve göstericilerin protestolarına son verdiğini duyurdu.
Kerkük’te yaşanan olayların ardından ilan edilen 24 saatlik sokağa çıkma yasağı kaldırıldı ve kapatılan Erbil-Kerkük yolu trafiğe açıldı.
Olaylar nasıl başladı, bina neden önemli?
Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’ne (KBY) bağlı Peşmerge güçleri, 2014 yılında Irak İslam Devleti (IŞİD)’in ortaya çıkmasından sonra Kerkük’te Irak ordusunun boşalttığı üslere konuşlanmış ve 3 yıl boyunca fiilen şehrin kontrolünü ele geçirmişti. yıllar.
IKBY’nin 25 Eylül 2017’de gerçekleştirdiği bağımsızlık referandumunun ardından merkezi hükümete bağlı güçler 16 Ekim 2017’de Kerkük’e girerek kentteki Peşmerge varlığına son vermişti.
Irak ordusu, KDP binasını boşaltarak Kerkük Harekat Komutanlığı karargahına dönüştürdü.
KDP, binanın daha önce parti tarafından kullanıldığını ve partiye geri verilmesini talep etti.
Irak Başbakanı Muhammed Şii el Sudani, 18 Mayıs’ta yapılacak yerel seçimler öncesinde çoğunluğu Şii savaşçılardan oluşan ordu ve birliklerinin kullandığı binanın KDP’ye devredilmesi talimatını vermişti.
Bina, Kürtlerin ağırlıklı olarak yaşadığı Seydere İlçesi’nde yer alıyor.
Es-Sudani’nin Kerkük’teki kararını protesto eden gösteriler 25 Ağustos’ta başladı. Haşdi Şabi birlikleri, KDP güçlerinin geri dönmesini engellemek için binanın önüne çadır kurarak Kerkük-Erbil otoyolunu trafiğe kapattı.
Irak’taki Kürt basını gösteriler için Kerkük bölgesi, başkent Bağdat ve Diyala’dan Arapların kente getirildiğini iddia etti.
Cumartesi günü kentte gösteriler düzenlemeye başlayan Kürtler, Haşdi Şabi’nin genel merkez binası önünde kurulan çadıra doğru yürüyüşe geçti. Güvenlik güçleri Kürt göstericilere ateş açtı. Ateş açanların Haşdi Şabi milisleri olduğu iddia edildi.
Kürt liderlerden sert açıklamalar
Irak Başbakanı Muhammed Şii el Sudani, Cumartesi gecesi Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) Lideri Mesut Barzani ve Kürdistan Bölgesel Yönetimi Lideri Neçirvan Barzani ile ayrı bir telefon görüşmesi yaptı.
Es-Sudani’nin ofisinden yapılan yazılı açıklamada; Kerkük’te huzur ve istikrarın korunması, hayat ve güvenliği bozacak her türlü girişimin önlenmesi için acil tedbirlerin alınması gerektiği vurgulandı.
Mesut Barzani, yaptığı yazılı açıklamada, yasa dışı adımların Kerkük’teki tüm etnik gruplar arasında anlaşmazlığa yol açabileceği uyarısında bulundu.
Haşdi Şabi destekçilerinin gösterilerini “yıkıcı ve yasa dışı” olarak nitelendiren Barzani, “Kerkük’te Kürt çocuklarımızın kanını dökmenin bedeli ağır olacaktır.”
Neçrivan Barzani, yaptığı yazılı açıklamada, güvenlik güçlerinin misyonunun kentteki tüm toplulukların güvenliğini ayrım gözetmeksizin korumak olduğunu belirterek, herkese itidal çağrısında bulundu.
Kürdistan Yurtseverler Birliği Genel Başkanı Bafil Talabani, “Fitne ve bölünmelerin önlenmesi ve bu duruma son verilmesi gerekmektedir” diyerek, Kerkük’teki ortak yaşam ve kardeşlik ortamını bozmaya yönelik her türlü girişimi kınadıklarını sözlerine ekledi.
Talabani, “Yaşananları kabul edilemez buluyoruz. Kürt göstericileri öldürenler yargılanmalıdır.” dedi.
Kerkük’te Haşdi Şabi güçleri içinde bazı Türkmen gruplar da bulunuyor.
Dışişleri Bakanı Fidan: Türkmenlerin anavatanı Kerkük’te yaşananları üzüntü ve endişeyle izliyoruz.
Bir hafta önce Irak’ta temaslarda bulunan ve IKBY yetkilileriyle de görüşen Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, yaptığı açıklamada, “Türkmenlerin anavatanı Kerkük’te yaşananları üzüntü ve endişeyle izliyoruz. Irak’ın unsurları.”
Bakan Fidan, Kerkük’ün etnik köken ve din açısından Irak’ın küçük bir modeli olduğunu, Kerkük’ün huzur ve istikrarının tüm Irak’ın barış ve istikrarını etkilediğini söyledi.
Türkmenlerin haklarının korunmasının Türkiye açısından önemli olduğunu ve bunun siyasi pazarlık konusu olmaması gerektiğini kaydeden Fidan, Kerkük’teki Türkmenlerin haklarını her zaman savunacaklarını yineledi.
Türkmenistan Bakanı Aydın Maruf: Kerkük için barış ve ortak irade çok önemli
Türkmenler IKBY’de bir bakan ve beş milletvekiliyle temsil ediliyor.
Konuştuğumuz Türkmen kaynaklar, olayda karşılıklı bir çatışmanın yaşanmadığını, silahlı Haşdi Şabi milislerinin sivil göstericilere ateş açmasının ardından gerilimin arttığını söyledi.
BBC TürkçeIKBY Bölge Bakanı Aydın Maruf, ‘a yaptığı açıklamada, “Barış ve ortak irade Kerkük için çok önemli.” dedi.
Türkmenistan Bakanı Aydın Maruf, Kerkük’teki son gelişmelerin etnik toplumlar arası bir çatışma gibi gösterilmeye çalışılmasından rahatsız.
Maruf; Arap, Kürt, Türk ve Hıristiyan grupların bir arada yaşadığı Kerkük’ü “Irak’ın küçük bir modeli” olarak nitelendiren Erdoğan, kentteki her tarafı etkileyecek bir saldırının tüm Irak’a yayılma potansiyeli olduğu uyarısında bulundu.
Maruf, Kerkük’te tüm taraflara sağduyu çağrısında bulundu:
“Irak Anayasasına göre Türkmen, Şii, Sünni, Kürt, Arap, toplumun her kesimi siyasi parti kurabilir ve Irak’ın her şehrinde büro açabilir. Buna KDP de dahildir. Ancak bu olay Kerkük’ü daha da siyasallaştırdı. Bu daha da arttı. Siyasallaşma da Kerkük halkına olumsuz yansıyacaktır” dedi.
Türkiye’nin her zaman Türkmenlerin yanında olduğunu hatırlatan Maruf, Türkmenlerin Irak’ta her zaman barıştan, ortak yönetimden, haklardan, hukuktan ve adaletten yana olduklarını vurguladı:
“Kerkük için barış ve ortak irade çok değerlidir. Bunun için Kerkük’te Türkmen, Kürt, Arap ve Hıristiyan kardeşliğinin her şeyin üzerinde olması gerekir.”
Türkmen Kalkınma Partisi Genel Başkanı İlhanlı: Türkmenler iki taraf arasındaki çatışmaya alet edilmemeli
Görüşlerini aldığımız Kürdistan Bölgesel Yönetim Parlamentosu’ndaki Türkmen milletvekillerinden Muhammed İlhanlı, “Bu olay bizimle ilgili değil ve Türkmenlerin buna alet edilmeye çalışılması çok kötü.” dedi.
Türkmen Kalkınma Partisi Lideri Muhammed İlhanlı’ya göre, Irak hükümeti ile Kürdistan Bölgesel Yönetimi arasında yapılan görüşmelerde, Kerkük’te KDP’nin daha fazla oy almasıyla partinin kentte fiilen varlık göstermesinin önünün açılması kararlaştırıldı. .
İlhanlı, “Bu karar yavaş yavaş hayata geçirildi, binanın devri de bu adımlardan biri.”
Arapların ve Haşdi Şabi milislerinin seçim öncesi olayları propaganda malzemesi olarak kullanmak istediğini ve bilinçli olarak olayları sürdürmeye çalıştığını savunan İlhanlı, “bazı Türkmenlerin olaylara alet olmasından” rahatsız:
“Sanki Kerkük’teki Türkmenler de buna karşıymış gibi bir algı oluşturuldu. Karargah binasının KDP’ye verilip verilmemesi meselesi hükümet, askeri güç ve KDP arasındaki bir konudur. Federal mahkeme de durdurdu.” Karar ama Türkmenlerin bu durumda kullanılmaya çalışılması kötü çünkü bu bizi ilgilendiriyor.” Bu bir konu değil.
“Orada etnik haklarını aramak, genel olarak Irak’ta siyasi temsilini savunmak yerine Türkmenleri bu küçük sıkıntılara dahil etmek doğru değildir. Türkmenler iki taraf arasındaki çatışmaya alet edilmemelidir.”
Gazeteci Turhallı: Kerkük aslında İran işgali altında
Erbil’de yaşayan gazeteci Ruken Turhallı, Kerkük’te 2017’den sonra huzurun kalmadığını ve kentte devlet mekanizmasının işlemediğini düşünüyor.
Turhallı’ya göre, Haşdi Şabi üzerinden Irak ve Suriye’de kalıcı toprak hakimiyeti kurmak isteyen ve bu gücünü kaybetmek istemeyen İran’ın, Kerkük’te son dönemde yaşanan olaylarda büyük payı var:
“Resmi olarak atanmış vali olan Irak ordusu şehre hakim görünüyor ama gerçekte durum böyle değil. Kerkük aslında İran’ın işgali altındadır, İran işgali altındadır. İran, Haşdi Şabi Türkmenlerinden oluşan milis güçlerine hakim olmuştur. 2017’den beri de Haşdi Şabi Şiileri orada. Yani Kerkük’te devlet yerine paramiliter güçler hakim olmaya başladı.
“Bu gerilimin temel nedenlerinden biri Aralık ayında yapılacak seçimlerde Kürtlerin sayısal üstünlük elde etmesidir. Bu kesin kabul ediliyor ve eğer öyleyse Kerkük Valisi çoğunluğu kazanan gruptan atanacak. “
Kerkük’te bu günlere nasıl geldik?
Kerkük, Irak’ta en fazla petrol rezervine sahip ikinci şehirdir. Baas Partisi döneminde kentte Araplaştırma politikası uygulanmış, bu politikadan Kürtler ve Türkmenler zarar görmüştü.
ABD’nin 2003 yılında Irak’ı işgal etmesinden sonra Kürtler Kerkük’e dönmeye başladı ve kentteki nüfuzları arttı.
Irak Anayasası’nın 140. maddesinde “tartışmalı bölge” olarak görülen Kerkük’ün geleceği konusunda referandum yapılması öngörülüyordu.
Söz konusu yazıya göre, Saddam Hüseyin döneminde kentten zorla sürülen Kerkük halkı evlerine dönecek ve kentte nüfus sayımı yapılacaktı.
Ancak 25 Eylül 2017’de yapılan bağımsızlık referandumunun ardından Iraklı Kürtler Kerkük’te askeri ve siyasi güçlerini kaybetti. Kentin kontrolü Irak ordusu ve Haşdi Şabi milislerine geçti.
Şehrin idaresi de Irak merkezi hükümetine devredildi. Hükümet, Irak’ın güçlü Sünni Arap aşiretlerinden Cuburi aşiretinden Rakan Cuburi’yi kayyum vali olarak atadı.
Kürtlerin çekilmesiyle birlikte 16 Ekim 2017’de Irak ordusu ve Haşdi Şabi güçleri Kerkük’e girerek KDP’ye ait binayı boşaltarak binayı Harekat Komutanlığı Karargahı olarak kullanmaya başladı.
